Informacja z Konferencji z okazji 100. rocznicy wojny palikowej 1920 roku

zorganizowanej przez Polskie Towarzystwo Leśne oddział w Szczecinku

Nadleśnictwo Niedźwiady, Nadleśnictwo Osusznica

W Przechlewie, 27 lutego 2020 roku

100 lat temu, za sprawą ludności kaszubskiej w okolicach Konarzyn, Borowego Młyna, doszło do wydarzeń określanych dzisiaj jako wojna palików 1920 roku. W wyniku zajść podczas wytyczania granicy pomiędzy Polską, a Niemcami udało się przesunąć ją o blisko 10 km na zachód i odzyskać 109 km² ziemi. Z tej właśnie okazji Polskie Towarzystwo Leśne oddział w Szczecinku wraz z Nadleśnictwem Niedźwiady i Osusznica zorganizowało konferencję z okazji 100. rocznicy wojny palikowej 1920 roku.

Wśród zaproszonych gości przybyli Starosta Bytowski - Leszek Waszkiewicz, zastępca Starosty Człuchowskiego - Zdzisław Rachubiński, zastępca Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Szczecinku - Tomasz Skowronek, który jednocześnie jest przewodniczącym Szczecineckiego oddziału PTL. Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Leśnego reprezentował pan Sławomir Kmiecik.

Wśród obecnych byli wójtowie gmin: Lipnica, Konarzyny, Koczała, Przechlewo.

Licznie przybyli uczniowie wraz z opiekunami ze szkół podstawowych w Borowym Młynie, Sąpolnie Człuchowskim, Przechlewie, Konarzynach, Lipnicy, Koczale, Brzeźnie Szlacheckim, z Liceum w Bytowie oraz Zespołu Szkół Społecznych STO w Człuchowie. Zaproszenie przyjęli również: Dyrektor Muzeum Regionalnego w Człuchowie pani Krzysztofa Monikowska, dr Jan Cajtel z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, z Fundacji Naji Gochë Zbigniewa Talewskiego oraz  Andrzej Szutowicz. Licznie reprezentowana była rodzina jednego z uczestników przytaczanych wydarzeń, a wśród nich pani Natalia Spiczak-Brzezinska z nadleśnictwa Osusznica. W konferencji uczestniczyli nadleśniczowie oraz członkowie PTL z nadleśnictw: Bytów, Człuchów, Lipka, Lipusz, Miastko, Osusznica, Polanów, Przymuszewo.

Spotkanie zapoczątkowano odtworzeniem prezentacji z posadzenia w dniu 15 października 2018 roku pamiątkowego szpaleru lip na przebiegu dawnej granicy w miejscowości Lipczynek z okazji 100-lecia Niepodległości. Pokazowi towarzyszył głos pana Józefa Spiczak-Brzezińskego, który był jednym z uczestników wydarzeń przy wytyczaniu granicy w 1920 roku. Dzięki jego rodzinie mogliśmy usłyszeć fragment jego wspomnień utrwalonych pod koniec lat 60-tych ubiegłego wieku.

Konferencję przygotowano w siedzibie Nadleśnictwa Niedźwiady w Przechlewie, a  prowadzili ją: Ireneusz Jażdżewski – nadleśniczy nadleśnictwa Niedźwiady (z prawej strony) oraz Jarosław Czarnecki – inżynier nadzoru w nadleśnictwie Miastko (z lewej strony).

Na wstępie wspomniano, iż jest to kontynuacja obchodów 100-lecia Niepodległości, zapoczątkowanych posadzeniem pamiątkowego szpaleru lip dwa lata temu. Dzisiejsze wydarzenie ma przybliżyć wydarzenia na granicy z przed 100 lat, odkryć nowe fakty z tym związane, po prostu pielęgnować naszą niepodległość.

Konferencję otworzył pan dr Tomasz Skowronek przewodniczący Polskiego Towarzystwa Leśnego w Szczecinku.

Wygłoszono pięć referatów. Dr Marian Fryda w wystąpieniu „Wojna palikowa” na Gochach,  luty - maj 1920”, omówił wydarzenia nad jeziorem Gwiazda podczas wytyczania granicy. Zawiłości wytyczenia granicy w Konarzynach oraz wydarzenia z tym związane w Swornychgaciach, przedstawił Krzysztof Tyborski, w referacie „Konarzyny i Swornegacie. Walka o powrót 1920 rok”. Jakie ślady po dawnej granicy zachowały się do dzisiaj ukazał Ireneusz Jażdżewski w prezentacji „Dawna granica z 1920 roku, obecnie”. Bartosz Czarnecki wystąpieniem „Palcem po mapie, kursorem po ekranie. W poszukiwaniu kartograficznych śladów granicy wersalskiej”, okraszonym prezentacją różnorodnych map ukazał swoją ścieżkę poszukiwań śladów wersalskiej granicy w światowych archiwach kartograficznych. Przybliżył również możliwości opracowywania i interpretacji dostępnych zasobów. O architekturze i dorobku urbanistycznym okresu międzywojennego opowiadał Jarosław Czarnecki w prezentacji „Nie tylko Gdynia - obiekty użyteczności publicznej Pomorza okresu międzywojennego na przykładzie powiatu chojnickiego”.

Do pobrania broszura w formacie PDF

W trakcie spotkania dostępna była wystawa przygotowanej przez pana Bartosza Czarneckiego, przedstawiająca wybór najciekawszych map obrazujących różne warianty przebiegu wersalskiej granicy.

W trakcie konferencji na ręce pani Krzysztofy Monikowskiej, Ireneusz Jażdżewski przekazał dla Muzeum Regionalnego w Człuchowie znak graniczny, pozostałość po zacieraniu śladów jej przebiegu po 1939 roku. Znak graniczny znajdował się w miejscu obrad i stanowił tło do wielu zdjęć jakie wykonywali sobie uczestnicy spotkania.

Miłym gestem ze strony Fundacji Naji Gochë, było wręczyli dr Marianowi Frydzie wyróżnienia: „Ryngraf pas jednotë – jedności”. W imieniu Fundacji uhonorowania dokonali panowie Zbigniew Talewski, Andrzej Szutowicz, Andrzej Lemańczyk.

Przedstawione zagadnienia spotkały się z dużym zainteresowaniem ze strony uczestników. Konferencję zakończyła dyskusja, w ramach której poruszone zostały inne wątki powiązane z przedstawioną tematyką. Gorąca polemika wywiązała się wokół roli w zajściach granicznych 1920 roku księdza Alfonsa Wacława Schulz z Konarzyn.

Każdy z uczestników otrzymał materiały konferencyjne z pamiątkowymi upominkami oraz opracowaniem przedstawianych podczas konferencji referatów. Zamieszczony został również zestaw map związanych z tematyką powstawania granicy oraz szczegółowa mapa przedstawiająca zakres i uzyskane efekty wojny palikowej 1920 roku.

W podsumowaniu obok podziękowań organizatorzy podkreślili istotę zachowania pamięci wydarzeń na granicy w 1920 roku. Jak mówi historia naszej Ojczyzny, niepodległość nie jest nam dana na stałe, na wieczność. Dlatego tak ważne jest jej pielęgnowanie i taki był cel konferencji.